انتشار خبر افزایش تولید سنگ‌آهن توسط شرکت بی‌اچ‌پی بیلیتون در سه ماه چهارم امسال نگرانی‌ها را درباره پایین بودن عرضه این کالا تا حدی کاهش و امیدواری‌ها را به متعادل کردن بازار افزایش داده است.
این موضوع به عقیده کارشناسان بازار تا حدی به دلیل رشد قیمت‌ها و ایجاد حاشیه سود مناسب برای تولیدکنندگان است و به همین دلیل باید منتظر یک دوره رشد تولید توسط معادنی باشیم که توان تولید خود را افزایش می‌دهند و در نتیجه انتظار می‌رود بعد از یک دوره رشد تولید مجددا بازار به مدار کاهش برگردد. طی سه ماه منتهی به ۳۰ ژوئن میزان تولید در معادن انگلیسی-استرالیایی حدود یک میلیون تن کاهش یافته و به ۷۱ میلیون تن رسیده است اما در مقایسه با ماه مارس به میزان ۱۲ درصد رشد تولید را تجربه کرده‌اند. گزارش بی‌اچ‌پی بیلیتون که خیلی از وب‌سایت‌های معتبر کالایی آن را منتشر کرده‌اند نشان می‌دهد در مقایسه با ماه مارس تولید بسیاری از معادن افزایش یافته و درست است که هنوز با انتظارات فاصله دارد اما امیدواری‌ها را به بهبود بازار افزایش داده است و لذا این موضوع تعیین‌کننده مسیر آتی قیمت سنگ‌آهن است.
معدن‌چیان بعد از حادثه تخریب سد باطله‌برداری در معدن واله برزیل با قیمت‌هایی مواجه شده‌اند که در ۵ سال گذشته نمونه نداشته است و این مساله برای فولادسازان بسیار گران تمام شده زیرا رشد قیمت فولاد به مراتب کمتر از سنگ‌آهن بوده است. این مساله در چند ماه گذشته ارزش سهام شرکت‌های معدنی را در دنیا افزایش داده و به‌دنبال خود توانسته به رشد سهام شرکت‌های فولادی نیز منتهی شود. بی‌اچ‌پی بیلیتون پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۲۰ میزان تولید سنگ‌آهن در زیرمجموعه این شرکت به ۲۶۷ میلیون تن برسد که این رقم رشد یک تا ۶ درصدی را برای بنگاه‌های مختلف به همراه دارد. این رقم از میزان ۲۷۵ میلیون تن سال ۲۰۱۸ پایین‌تر است اما در مقایسه با ارقام فعلی آن ۳ میلیون تن بالاتر است. موضوع کاهش تولید حدود یک میلیارد دلار هزینه روی دست شرکت‌ها گذاشته؛ هرچند قیمت در نیمه اول سال‌جاری حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است.
آخرین گزارش شرکت ریوتینتو نشان می‌دهد که میزان صادرات این شرکت نیز در سه ماه نخست سال‌جاری حدود ۳ درصد کاهش یافته و در نیمه اول امسال به ۸ درصد کمتر از مدت مشابه سال قبل رسیده است. در این بین به‌رغم چالش‌های عملیاتی، قیمت سنگ‌آهن رشد خوبی را تجربه کرده به‌طوری‌که حدود ۸۰ دلار در هر تن رشد را در مقایسه با ۲۰۱۷ تجربه کرده است. مدیر اجرایی ریوتینتو در این رابطه می‌گوید سرمایه‌گذاری‌های این شرکت برای آینده متوقف نمیشود و قیمت‌های بالای موجود حتما روند سرمایه‌گذاری‌ها را تسریع خواهد کرد و اکنون نیز سرمایه‌گذاران علاقه‌مندی خوبی از خود نشان داده‌اند.
درحال‌حاضر تولید و صادرات ریوتینتو از برآوردها بالاتر رفته و این می‌تواند خبر بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاران تلقی شود. تا اینجا وضعیت عرضه‌کنندگان و شرایط و نظرات و تصمیمات آنها را بررسی کردیم اما موضوع دیگر طرف تقاضای سنگ‌آهن در بازارهای جهانی است. یکی از بزرگ‌ترین این مصرف‌کنندگان و به عبارتی نخستین آنها چین است. فولادسازان چینی از رشد بی‌رویه قیمت سنگ‌آهن نگرانند و دولت را برای اتخاذ سیاست‌هایی به منظور تلاش برای کاهش قیمت تحت فشار قرار داده‌اند. بیش از ۱۰ نماینده از سازمان‌های دولتی، شرکت‌های پیشرو فولادی مانند بائواستیل، گروه آن‌استیل، جیانگ سوی شانگهای، اتحادیه‌های تجاری فولاد، انجمن‌های صنعتی، نماینده بورس کالای دالیان، وزارت صنعت و… همگی نسبت به قیمت‌های فعلی سنگ‌آهن از خود واکنش نشان داده و با تشکیل کارگروهی پیگیر کاهش قیمت‌ها هستند.
یکی از این مقامات به رویترز اعلام کرده از تولیدکنندگان چینی حمایت خواهد شد و قطعا بازار وضعیت نظارتی به خود خواهد گرفت. این امر نیز از طریق نظارت روی جریان‌های پولی خواهد بود که در بازار صورت می‌گیرد. جلوگیری از سفته‌بازی یا انحراف محموله‌های سنگ‌آهن مورد نیاز تولید و… نیز از ابعاد فاز نظارتی مذکور هستند. نظارت بر کانال‌های دستیابی به سنگ‌آهن مورد نیاز تولید فولاد نیز توسط دولت در دستور کار قرار خواهد گرفت تا کانال معاملات بورس آتی دالیان باشد. معاملات، بورس آتی دالیان از ابتدای امسال تاکنون تقریبا دو برابر شده اما به هر حال این محدودیت‌ها هنوز کمکی به فولادسازان نکرده است.
شرکت‌های فولادی که در کارگروه تنظیم بازار سنگ‌آهن در چین شرکت کرده‌اند ۳۰درصد از تولید فولاد این کشور را در اختیار دارند و معتقدند دولت باید عوامل غیربازاری دخیل در رشد قیمت را شناسایی کرده و آنها را خنثی کند تا از این طریق بتواند بازار سنگ‌آهن داخلی را به کنترل درآورد. تمرکز بر شاخص‌های قیمتی و ارزیابی استانداردهای کالا و قیمت‌های متناسب با هر استاندارد و همچنین استفاده از منابع قیمتی معتبر و… همگی در دستور کار دولت قرار می‌گیرد تا بتواند سنگ‌آهن تولید داخل را کنترل کند اما باید گفت هیچ نظارتی بر سنگ‌آهن وارداتی نمی‌تواند صورت بگیرد و شاید نتیجه‌ای که انتظار می‌رود به این زودی‌ها حاصل نشود زیرا قیمت‌های فعلی به دلیل کمبود کالا در بازار است. با این حال رویترز چند آمار تاثیرگذار نیز ارائه می‌دهد؛ نخست آنکه محموله‌های سنگ‌آهن از استرالیا به مقصد چین در ماه ژوئن ۱۱ درصد افزایش یافته است. دوم آنکه –همان‌طور که در ابتدای گزارش نیز اشاره شد – بی‌اچ‌پی بیلیتون در سه ماه چهارم میزان تولید خود را افزایش خواهد داد و در نتیجه میزان بارگیری محموله‌های این معدن به چین نیز با رشد اثرگذاری روبه‌رو می‌شود. سوم اینکه تراز فولاد به‌دلیل رشد تولید اتومبیل و لوازم خانگی افزایش داشته است و این موضوع می‌تواند تقاضا را تقویت کند. در نهایت قیمت سایر مواد اولیه مورد نیاز فولاد نیز افزایش یافته به‌عنوان مثال شاهد رشد قیمت زغال‌سنگ به میزان ۵/ ۱ درصد در روز گذشته بودیم که همه این موضوعات بازارهای فولاد و سنگ‌آهن را در هفته‌های پیش رو تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهند.
قیمت‌گذاری ضایعات آهن، براساس فرمول خاصی انجام نمیشود
مافیای آهنین قیمت‌گذاری قراضه آهن
بازار قراضه در کشور بازاری است که به دلیل نبود نظارت یک مدیریت واحد در این حوزه، قیمت‌گذاری‌های آن ازسوی یک بنگاه یا افراد خاص انجام می‌شود.
به عبارت دیگر فاکتوری در این بازار رد و بدل نمیشود تا زیر باز مالیات نروند، درحقیقت به صورت مافیایی عمل می‌کنند. این بازار گردش مالی بالایی دارد، هرچند به‌دلیل غیررسمی بودن، این گردش مالی در جایی ثبت نشده است. از این‌رو دست‌اندرکاران این حوزه معتقدند، برای ساماندهی این بازار خلأ مدیریت یکپارچه مانند یک اتحادیه یا انجمن احساس می‌شود.
قیمت‌گذاری تابع فرمول خاصی نیست
درباره نحوه قیمت‌گذاری در بازار قراضه آهن محمد آشناگر، مدیر یک سامانه ضایعات در کشور در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: سالانه به صورت میانگین بین ۲.۵ تا ۳ میلیون تن قراضه در ایران خرید و فروش می‌شود. نرخ ضایعات آهن را با توجه به نرخ شمش فولاد تعیین می‌کنند. حدود ۲ سال پیش وزارت صنعت، معدن و تجارت فرمولی را برای ضایعات آهن برحسب نرخ شمش تعیین کرده بود که مبنای آن شمش فولاد خوزستان در بورس کالا درنظر گرفته شده بود. اما درحال‌حاضر در زمینه قیمت‌گذاری ضایعات، کارخانهدارها چندان به آن فرمول پایبند نیستند، چراکه پس از مدتی این نحوه قیمت‌گذاری را بازار ضایعات نپسندید.
آشناگر ادامه داد: کارخانهدارها با توجه به رصدی که از نرخ شمش فولاد می‌کنند و همچنین بر اساس کشش بازار که در فصل‌ها متفاوت است، قیمت‌گذاری انجام می‌دهند و در برخی مواقع نرخ‌های کارخانه‌ها ممکن است بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تومان برای هر کیلو متفاوت باشد.
وی با اشاره به تاثیرگذاری برخی بنگاه‌ها بر قیمت‌گذاری ضایعات فولاد عنوان کرد: در بحث قیمت‌گذاری قراضه آنچه در ۲ سال گذشته عرف شده بود، قیمت‌گذاری با تاکید بر یک بنگاه خاص در تهران بود که نرخ مرجع را تعیین می‌کرد، اما این انبار نرخ‌های بالایی را تعیین می‌کرد که کارخانه‌ها ترجیح نمی‌دانند که با آن نرخ خرید داشته باشند. موضوع آن بود که این انبار ارزش‌افزوده را لحاظ و آن را از فروشنده دریافت می‌کرد. اما کارخانه‌ها بهای این ارزش‌افزوده را برای فروشنده لحاظ نمی‌کردند.
آشناگر در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان عنوان کرد که این بنگاه مانند یک مافیا در این حوزه عمل می‌کند، گفت: بله. این بنگاه حدود ۱.۵ سال پیش قیمت‌گذاری ضایعات آهن را در اختیار داشت.
این کارشناس حوزه ضایعات در ادامه یادآور شد: ما در سامانه ضایعات خود، شبکه‌ای را راه‌اندازی کرده‌ایم که نرخ ضایعات را براساس عرضه و تقاضا تعیین کند. به عبارت دیگر در شهرها برحسب نزدیکی و دوری آنها به کارخانه‌های فولاد یا این موضوع که در آن شهر چه اندازه ضایعات آهن وجود دارد قیمت‌گذاری انجام شود، چراکه میزان ضایعات آهن در شهرهای بزرگ بیشتر از شهرهای کوچک است.
از این‌رو سامانه را به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که نرخ‌گذاری ازسوی کاربرها انجام شود. به عبارتی تمام بنگاه‌هایی که در سطح کشور در زمینه ضایعات فعالیت می‌کنند یک پنل در سایت ما دارند و قیمت‌های خود را اعلام می‌کنند.
بازاری که فاکتور ندارد
آشناگر همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا در خرید و فروش ضایعات فاکتوری وجود ندارد، گفت: در بازار ضایعات به دلیل فرار مالیاتی فاکتوری صادر نمیشود. اشخاصی که از سوی بنگاه‌ها در این زمینه فعالیت می‌کنند طالب این موضوع نیستند که مالیات پرداخت کنند. از این‌رو بار خود را از طریق پیمانکار یا دلال به کارخانه‌دار می‌فروشند و در بحث ارزش‌افزوده ترجیح می‌دهند که با کارخانه‌دار طرف‌حساب شوند. بنابراین کارخانهدارها با پیمانکارها طرف هستند. این پیمانکارها تامین‌کننده یک شرکت فولادی می‌شوند و شرکت فولادی نیز تشویق‌هایی را برای این شرکت‌ها درنظر می‌گیرد. برای نمونه شرکت فولاد در برابر دریافت حجم بالاتر در ماه، تشویق‌هایی را برای آن بنگاه درنظر می‌گیرد که به آن پاداش گفته می‌شود. پاداش در بازار قراضه بسیار متداول است؛ چون خرید بار قراضه یک هنر است، چراکه در کشور ما قراضه به صورت محدود وجود دارد. از این‌رو اگر بنگاهی بتواند بار بیشتری برای کارخانه مهیا کند، کارخانه برای آنها تشویقی درنظر می‌گیرد.
عرضه‌ای که در بورس کالا به فراموشی سپرده شد
این کارشناس حوزه ضایعات همچنین در پاسخ به این پرسش که مدتی برای ساماندهی بازار ضایعات و قیمت‌گذاری مناسب تصمیم گرفته شد تا قراضه نیز در بورس کالا عرضه شود، آیا عرضه‌ای به نام ضایعات آهن در بورس کالا انجام می‌شود، گفت: درحال‌حاضر اگر به فهرست کالاهایی که در بورس کالا عرضه می‌شود، نگاهی بیندازید، ضایعات نیز در بین آنها هست اما در عمل عرضه‌ای انجام نمیشود. البته سازمان حمل‌ونقل رجا ضایعات ریل را عرضه کرد. از آنجا که این سازمان بار یکدستی از ضایعات ریل را عرضه کرد، مشخص بود در کل مربوط به این سازمان است. اما سایر بنگاه‌ها انواع قراضه‌ها را می‌توانند عرضه کنند، از این‌رو در درجه‌بندی بار نیز اختلاف وجود دارد.
پس از آن نیز این اتفاق روی نداد و در کل این عرضه در بورس کالا به فراموشی سپرده شد. از آنجاکه بحث قراضه پیچیدگی دارد، به‌راحتی قابل عرضه در بورس کالا نیست، چراکه مافیای قیمت‌گذاری مانع‌تراشی می‌کنند. در کل سازکار سنتی که در این حوزه وجود دارد، مانع ورود ضایعات به بازار بورس کالا است. ازاین‌رو می‌طلبد تمهیداتی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در این حوزه اندیشیده شود تا ورود ضایعات به بورس کالا تسهیل شود.
۲ مشکل اساسی قراضه آهن در زمینه قیمت‌گذاری
همچنین درباره قیمت‌گذاری قراضه آهن مسعود محرمی، مدیر فنی ذوب و نورد یک کارخانه فولادی درباره روند قیمت‌گذاری ضایعات فولاد در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: در ۲سال گذشته قراضه آهن با افزایش نرخ چند برابری روبه‌رو شده است.
محرمی با اشاره به دلایل گران شدن ضایعات آهن عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین دلایل گران شدن نرخ آهن در ۲ سال گذشته، افزایش نرخ فروآلیاژهاست؛ چراکه در برای ذوب هر تن قراضه آهن ۸ کیلو فروآلیاژ استفاده می‌شود. البته با افزایش نرخ قراضه واحدهای فولادی ترجیح می‌دهند که به جای ضایعات از آهن اسفنجی استفاده کنند. البته تا پیش از این نیز کارخانه‌های فولادی به صورت ترکیبی از آهن اسفنجی و قراضه استفاده می‌کردند.
این مدیر فنی بخش ذوب کارخانه‌های فولادی با اشاره به مشکل اساسی قراضه در کشور خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات قراضه آهن در کشور نداشتن اتحادیه یا مدیریت واحد برای این حوزه است تا قیمت‌گذاری زیر نظر اتحادیه انجام شود. بنابراین قیمت‌گذاری قراضه بدون مدیریت واحد از سوی برخی بنگاه‌ها به شکل انحصاری انجام می‌شود.
محرمی با تاکید بر مشکلات اساسی حوزه قراضه آهن تاکید کرد: هم‌اکنون در بازار قراضه کشور با دو مشکل نبود مدیریت یکپارچه و همچنین کمبود قراضه در بازار روبه‌رو هستیم که سبب شده است قیمت‌گذاری به شکل غیرمنسجم انجام شود.
دیدگاهتان را بنویسید